Pierwszeństwo pieszych na przejściu. Czy wiesz, jak się zachować w różnych sytuacjach?

Każda osoba na przejściu dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem. Kierujący powinien zatrzymać swój pojazd, a pieszemu pozwolić iść bezpiecznie. Ponadto kierowca jest zobowiązany do udzielenia pierwszeństwa pieszemu na skrzyżowaniach, jeżeli ten wykonuje ruch w ramach przejścia dla pieszych. To jeden ze sposobów szanowania prawa drogowego i ochrony życia ludzi.

Kiedy pieszy ma pierwszeństwo na drodze?

• Na przejściu dla pieszych: Pieszy wchodzący na przejście dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdami, z wyjątkiem tramwajów.
• Na pasach chronionych sygnalizacją świetlną: Pieszy ma pierwszeństwo na pasach chronionych sygnalizacją świetlną, gdy sygnalizator dla pieszych pokazuje zielone światło.
• Na niechronionych przejściach dla pieszych: Pieszy ma pierwszeństwo na niechronionych przejściach dla pieszych, ale powinien zachować szczególną ostrożność i upewnić się, że kierowcy mają go na oku.

Ważne jest, aby pamiętać, że piesi mają pierwszeństwo na drodze, ale nie oznacza to, że mogą przechodzić przez ulicę bez rozglądania się. Kierowcy powinni zawsze zachować szczególną ostrożność w pobliżu przejść dla pieszych i ustępować pierwszeństwa pieszym, którzy już rozpoczęli przechodzenie.

Przejdźmy zatem do tych bardziej szczegółowych zagadnień, które zazwyczaj niosą ze sobą pytania i kontrowersje  wśród kierowców. 

Pieszy na pasach z wysepką

Na obszarze zabudowanym na drodze dwujezdniowej pieszy ma obowiązek korzystać z przejścia dla pieszych. Jednakże przejście na każdej jezdni uważa się za przejście odrębne. Co to oznacza w praktyce? Kierowca ma obowiązek przepuścić pieszego, gdy ten zamierza przekroczyć jego pas ruchu. 

➡️ Kierowco, pamiętaj: jesteś zobowiązany, by ustąpić pierwszeństwo tym, którzy wchodzą na przejście z chodnika po prawej stronie lub z wysepki po lewej. 

Pieszy na pasach – kiedy można ruszyć?

Ilu kierowców, tyle teorii, o tym, kiedy można ruszyć, ustąpiwszy pierwszeństwa pieszemu? Czy kierowca zobowiązany jest czekać, aż pieszy opuści bezpiecznie jednię? Czy może ruszyć w trakcie przechodzenia pieszego, zachowując bezpieczną odległość? Niestety, tej kwestii przepisy nie precyzują. Sprawdźmy zatem, co mówią na ten temat eksperci w dziedzinie przepisów ruchu drogowego. 

Ruszyć możemy, gdy pieszy przejdzie przed maską naszego samochodu — taką regułkę jak mantrę powtarzają instruktorzy podczas nauki jazdy. I słusznie, w takiej sytuacji bowiem nie wstępuje już zagrożenie potrącenia. Nawet jeśli pieszy wciąż znajduje się na przejściu. Tor jazdy naszego samochodu, nie koliduje już z torem marszu pieszego, więc nie zachodzi okoliczność nieustąpienia pierwszeństwa. Zasada ta nie ma zastosowania, gdy zebrę przekraczają piesi w różnych kierunkach. 

Również na jezdniach dwu- i trzypasmowych warto odstąpić od tej reguły, szczególnie gdy panuje duży ruch. Nasze ruszenie po przepuszczeniu pieszego mogłoby zasugerować innym kierowcom, że oni także mają wolną drogę. W ten sposób łatwo o wypadek.

Zasadę tę tłumaczy się pożądanym zachowaniem dynamiki jazdy i nietamowania ruchu drogowego, szczególnie w godzinach szczytu. Jedak przede wszystkim kierowca musi zachować zdrowy rozsądek i bezpieczną odległość, ponieważ sytuacja ta jest na pograniczu wymuszenia pierwszeństwa. Dojdzie do niego, gdy pieszy zestresowany zachowaniem kierowcy zatrzyma się, zwolni lub przyspieszy kroku.

Wynika to z definicji ustąpienia pierwszeństwa, które możemy określić, jako jest "powstrzymanie się od ruchu, jeżeli ruch mógłby zmusić pieszego do zatrzymania się, zwolnienia lub przyspieszenia kroku" (art. 2 pkt 23 ustawy PoRD).   

Pieszy na skrzyżowaniu bez pasów – czy ma pierwszeństwo?

Mniej skomplikowanym zagadnieniem jest przechodzenie pieszych przez jezdnię bez pasów. Tu przepisy mówią jasno: Przechodzenie jest dozwolone, tylko pod warunkiem, że nie spowoduje zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub utrudnienia ruchu pojazdów. Jednak w takim wypadku, pieszy traci pierwszeństwo na rzecz pojazdów. Znaczy to tyle, że zobowiązany jest ustąpić pierwszeństwa pojazdom i kierować się drogą najkrótszą, prostopadle do osi jezdni lub drogi dla rowerów.

Także i od tej reguły występuje wyjątek. Istnieje bowiem kilka sytuacji, kiedy pieszy pod groźbą kary, kategorycznie musi skorzystać z zebry.  

• Gdy pieszy chce pokonać drogę dwujezdniową w obszarze zabudowanym;

• Gdy pieszy chce przejść przez torowisko wyodrębnione z jezdni (alternatywą w tym przypadku jest przejście sugerowane);

• Gdy wysepka dla pasażerów na przystanku komunikacji publicznej łączy się z przejściem dla pieszych, to aby dostać się na przystanek, trzeba korzystać tylko z tych pasów;

• Gdy na drodze znajduje się tunel lub wiadukt dla pieszych albo pieszych i rowerów, pieszy jest obowiązany korzystać z niego.

Ale żeby nie było tak kolorowo... 😉 Zagadnienie — smaczek z testów na prawo jazdy, które odpowiada na pytanie: czy pieszy na skrzyżowaniu bez pasów ma pierwszeństwo? W sytuacji, kiedy kierujący pojazdem, skręca w drogę poprzeczną, jest zobowiązany ustąpić pierwszeństwa pieszemu przechodzącemu na skrzyżowaniu przez jezdnię drogi, na którą wjeżdża. Reguła tyczy się również rowerzystów, czy hulajnóg i innych pojazdów osobistych. 

Jak wspomnieliśmy na początku tego artykułu, pieszy nie zawsze ma pierwszeństwo.

➡️ Jedną z takich wyjątkowych sytuacji, kiedy to przechodzień, musi ustąpić pierwszeństwa, jest torowisko. Tramwaj jest pojazdem uprzywilejowanym, nawet przed pieszym. 

➡️ Kolejny wyjątek stanowi przechodzenie przez jezdnię w miejscach nieoznakowanych. Wówczas to pieszy musi wykazać się szczególną ostrożnością i ustąpić pierwszeństwa pojazdom. Chyba że znajduje się na skrzyżowaniu dróg bez pasów. Wówczas to pieszemu przysługuje pierwszeństwo.

➡️ I ostatnia sytuacja, w której to nie koniecznie pieszy ma rację... Czyli sugerowane przejścia dla pieszych – czym są i czy pieszy ma pierwszeństwo?

Pojęcie przejścia sugerowanego, przyniosła ostatnia nowelizacja ustawy o ruchu drogowym. Wprowadzone zostało we wrześniu 2022 roku i wywołało kolejną pulę kontrowersji, głównie przez brak szczegółowego wyjaśnienia. 

Według definicji przejście sugerowane to: „Nieoznakowane, dostosowane technicznie miejsce umożliwiające przekraczanie jezdni, drogi dla rowerów lub torowiska przez pieszych, niebędące przejściem dla pieszych”.

Co należy rozumieć przez pojęcie „przejście dostosowane technicznie”? To każde miejsce sugerujące, że w tym miejscu można przekroczyć jezdnię, np. poprzez obniżenie krawężnika, wysepkę czy dodatkowo oświetlenie. Tym, co sugerowane przejście odróżnia od prawdziwych pasów, jest oznakowanie. Na przejściu sugerowanym nie znajdziemy ani znaku pionowego D-6 lub D-6b, ani też znaku poziomego P-10, potocznie nazywanego „zebrą”.

W tym wypadku, na pytanie, czy pieszy zawsze ma pierwszeństwo, śmiało możemy powiedzieć NIE! I gdy na normalnym przejściu, kierowca powinien ustąpić pieszemu już w momencie podjęcia zamiaru przekroczenia jezdni, na przejściu sugerowanym nieustąpienie pierwszeństwa nie będzie podlegało karze. 

Piesi nie pozostają bezkarni na pasach – za co możesz dostać mandat?

• Wchodzenie bezpośrednio przed nadjeżdżający pojazd na przejściu - 150 zł
• Wchodzenie bezpośrednio przed nadjeżdżający pojazd poza przejściem - 200 zł
• Wchodzenie na jezdnię zza pojazdu lub innej przeszkody ograniczającej widoczność drogi - 200 zł
• Przechodzenie przez przejście z telefonem - 300 zł
• Wchodzenie na przejazd kolejowy, gdy opuszczone są szlabany albo gdy ich opuszczanie zostało rozpoczęte - 2000 zł!

Na koniec, słowem podsumowania mamy kilka prostych rad, o których na co dzień zapominamy. A przecież wszyscy jesteśmy uczestnikami ruchu drogowego, czy to będąc za kółkiem, czy przemieszczając się na piechotę – role często się odwracają, więc warto pamiętać o obowiązkach jednych i drugich. Oto kilka dodatkowych wskazówek dla pieszych, które pomogą im bezpiecznie przechodzić przez ulicę:

• Przechodź przez ulicę tylko w wyznaczonych miejscach, takich jak przejścia dla pieszych.
• Nie przechodzi przez ulicę na czerwonym świetle.
• Zanim przejdziesz przez ulicę, upewnij się, że kierowcy mają cię na oku.
• Przechodź przez ulicę prostopadle do osi jezdni.
• Nie rozmawiaj przez telefon komórkowy ani nie słuchaj muzyki, gdy przechodzisz przez ulicę.
• Zachowaj szczególną ostrożność, gdy przechodzisz przez ulicę w nocy lub przy złej pogodzie.

Pamiętaj, że bezpieczeństwo na drodze zależy od wszystkich uczestników ruchu drogowego. Kierowcy i piesi powinni współpracować, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo.

Istotne jest, aby nauczyć się rozpoznawać sytuacje, w których piesi mają pierwszeństwo i respektować to prawo.  Traktujmy z szacunkiem innych uczestników ruchu drogowego. Troska o bezpieczeństwo innych uczestników ruchu drogowego leży w interesie każdego z nas!